Targeted therapy is een behandeling met medicijnen die doelgerichte kankerremmende stoffen bevat. Afhankelijk van de cellen waarop het medicijn is gericht, wordt de groei van kankercellen vertraagd of voorkomen door ze te vernietigen, door het immuunsysteem te laten aanvallen of te normaliseren. Lees hieronder over een aantal veelvoorkomende huidreacties bij targeted therapy en hoe je je huid verzorgt.
Haarverlies
Alopecia, of haarverlies bij targeted therapy, wordt veroorzaakt door behandelingen die specifiek zijn gericht op cellen die zich snel vermenigvuldigen, maar dit geldt niet alleen voor kankercellen maar ook voor de cellen van de haarwortels. Dit leidt tot plots of geleidelijk verlies van haar en lichaamsbeharing. Haar en lichaamsbeharing groeien spontaan terug na de behandeling, wanneer het lichaam alle chemische stoffen heeft afgevoerd.
Hygiëne
Wassen met een kleine hoeveelheid zachte shampoo en lauw water.(1)
Vermijd agressieve behandelingen (bv. föhnen, bleken, enz.).(1)
Gebruik een zachte borstel.(1)
Voorafgaand aan targeted therapy
Borstel en was je haar niet te vaak. Was je haar de dag voor de chemotherapie en wacht daarna 8 dagen tot de volgende wasbeurt.(2)
Kies voor een kort kapsel, voordat de therapie wordt gestart.(1)
Folliculitis
Folliculitis is het samenklitten van granulocyten in de epidermis of rond de haarfollikel, waardoor zich pustels vormen die geen bacteriën bevatten.
Hygiëne
Zachte, pH neutrale reinigingsproducten, zoals syndet(1)
Vermijd scheren(2)
Vermijd producten die alcohol bevatten, parfum, deodorants, enz.(1)
Huidverzorgingsproducten
Hydraterende crèmes met een lichte textuur(1)
UV-bescherming
Anti-UVA/anti-UVB, minstens SPF 50(1)
Make-up
Corrigerende make-up(1)
Kleding
Vermijd strakzittende kleding(2)
Hand-voetsyndroom
Hand-voetsyndroom kan een vervelende bijwerking zijn van targeted therapy. Hand-voetsyndroom kent twee vormen:
- Een vorm waarbij roodheid en zeer pijnlijke zwelling kan voorkomen. (branderig gevoel, dysesthesie). Kan gepaard gaan met blaar- en schilfervorming.
- Een vorm met een verdikking van de huid (secundaire hyperkeratosis), waardoor de huid gelig wordt en gaat schilferen. Drukpunten kunnen pijn doen.
Hygiëne
Zachte, pH neutrale reinigingsproducten, zoals syndet(1)
Houd je voeten schoon (’s morgens en ‘s avonds wassen en zachtjes droogdeppen)(2)
Huidverzorgingsproducten
Hydraterende crème met ureum(1)
Verzachtend huidverzorgingsproduct voor geïrriteerde en verzwakte huid.(1)
Trauma / bescherming
Vermijd activiteiten die wrijving of herhaalde druk op de huid veroorzaken(3)
Vermijd langdurig rechtop staan en lange wandelingen(1)
Draag comfortabele schoenen: open schoenen zonder hoge hakken met schokabsorberende zolen, katoenen of zijden sokken, enz.(1)
Warmte / hydratatie
Verfris je handen en voeten met ijspacks of koude kompressen (bv. vochtige handdoek) gedurende 15 tot 20 minuten. Leg ijspacks nooit direct op de huid maar wikkel ze in een doek.(2)
Hou de huid gehydrateerd(2)
Vermijd warmte(2)
Xerosis, pruritus
Targeted Therapy veroorzaakt soms ook Xerosis, pruritus kenmerkt zich door een droge, schilferende huid, vaak gepaard met jeuk.
Doffe huid
Hygiëne
Zachte, pH neutrale reinigingsproducten, zoals syndet(1)
Badolie(1)
Neem een douche van 33-35 °C in plaats van een bad(2)
Dep de huid voorzichtig droog zonder te wrijven(2)
Breng verzorgingsproducten meteen aan op een vochtige huid(1)
Huidverzorgingsproducten
Hydraterende crèmes met een lichte textuur(1), may contain urea
Fotobescherming
Anti-UVA/anti-UVB, minstens SPF 50(1)
Kleding
Draag katoenen kleren(2)
Draag geen wol (microvezels) of synthetische kledij (niet ademend...)(2)
Vermijd irriterende stoffen die jeuk kunnen veroorzaken (bv. zepen, schoonmaakmiddelen, chemische producten, schurende stoffen, enz.)(1)
Warmte / hydratatie
Kleed je niet te warm omdat warmte en zweten pruritus veroorzaakt(1)
Pulpitis, kloven
Pulpitis is hyperkeratose aan de huid met pijnlijke, ondiepe tot diepe kloven
Hygiëne
Zachte reinigingsproducten de de natuurlijke pH balans van de huid respecteren, zoals syndet(1)
Vermijd contact met water indien mogelijk(2)
Droogdeppen.(1)
Huidverzorgingsproducten
Hydraterende crèmes(1)
Verzachtend huidverzorgingsproduct voor geïrriteerde en verzwakte huid.(1)
Bij kloven(1): Gebruik een herstellende emolliens / balsem met occlusief effect.(1): Use a repairing emollient / balm with an occlusive dressing.
Kleding
Wanneer je buiten werkt zijn handschoenen aanbevolen.(1)
Gebruik een paar onderhandschoenen in een geschikte stof (bv. zijde)(1)
Paronychia
Paronychia is een pijnlijke ontsteking van de nagelriem (waar nagel en huid elkaar raken onderaan de nagel).
Naast de nagel kan soms een zwelling of pseudo-botriomycoom ontstaan.
Kan leiden tot een bacteriële infectie door staphylococcus aureus of candida.
Hygiëne
Zachte reinigingsproducten de de natuurlijke pH balans van de huid respecteren, zoals syndet(1)
Zorg steeds voor een goede handhygiëne(2)
Knip je nagels op de juiste manier: recht, niet te kort en zonder gekartelde randen (vooral aan de zijkanten)(1)
Gebruik een geschikte nagelknipper en ontsmettingsmiddelen(1)
Vermijd invasieve manicures en pedicures(2)
Huidverzorgingsproducten
Versterkende nagellak(1)
Verzachtend huidverzorgingsproduct voor geïrriteerde en verzwakte huid.(1)
Breng voor de chemotherapie twee lagen nagellak aan:
- 1/ siliconenbasis
- 2/ donkere nagellak zonder parelmoer(1)
Heb je asymptomatische paronychia:vermijd invasieve pedicures/manicures(1)
Heb je middelmatige tot ernstige symptomatische paronychia:pedicures/manicures uitsluitend onder dermatologisch toezicht(1)
Maculopapulaire uitslag
Polymorfe erythemateuze, maculaire en/of papulaire uitslag met tussenin gezonde huid. Progressieve uitbreiding. Frequente pruritus.
Hygiëne
Zachte reinigingsproducten met fysiologische pH, zoals syndet(1)
Nagelverzorging(2)
Huidverzorgingsproducten
Hydraterende crèmes met een lichte textuur(1)
Vermijd producten die de huid kunnen uitdrogen (bv. producten op basis van alcohol, zepen, enz.)(2)
Keratosis pilaris
Grijzige en klevende oneffenheden ter hoogte van de poriën van de haarzakjes.
Hygiëne
Zachte reinigingsproducten met fysiologische pH, zoals syndet(1)
Breng de producten aan op een vochtige huid(2)
Huidverzorgingsproducten
Hydraterende crèmes met ureum(1)
Omgeving
Lucht bevochtigen(2)
Keratoacanthoom
Goedaardige huidtumor (niet-cancerogeen) Enkelvoudige of meervoudige laesies
Hygiëne
Zachte reinigingsproducten met fysiologische pH, zoals syndet(1)
Huidverzorgingsproducten
Hydraterende crème met ureum
Gebruik na behandeling van het huidletsel een verzorgingsproduct voor geïrriteerde en verzwakte huid
Fototoxiciteit
De huid wordt gesensibiliseerd door blootstelling aan licht of zonnestraling. Dit kan leiden tot huidreacties zoals zwelling, roodheid of ontsteking.
Fotobescherming
Anti-UVA/anti-UVB, minstens SPF 50(1)
Bronnen
(1) Livret pharmaciens – gérer les effets secondaires cutanés des thérapies anti-cancer. [Gids voor apothekers – omgaan met cutane bijwerkingen van kankerbehandelingen.(2) Ronde tafel ESKIMO-groep: Bensadoun RJ, Dreno B, Humbert P, Krutmann J, Luger T, Rougier A, Triller R.
Bijgewerkt in mei 2016
door Professor Brigitte Dréno
Hoofd van de afdeling Dermato OncologieHoofd
van de unit Genen- en CeltherapieVice-decaan voor research
aan de Faculteit Geneeskunde, Nantes, Frankrijk